Haar biograaf Hernando de Pulgar beschreef haar als volgt: Ze had een gemiddelde lengte, goed geproportioneerd in haar gestalte en in de verhouding van haar ledematen. Ze was zeer blank en blond, haar ogen een mengeling van groen en blauw, haar blik elegant en oprecht. Haar gelaatstrekken waren harmonieus, haar gezicht als geheel zeer mooi en opgewekt. Ze had een sterke neiging tot het doen van gerechtigheid. Van nature was ze rechtgeaard en wilde ze haar woord houden, maar ze was ook geneigd tot verontwaardiging. Mensen deden hun uiterste best om haar woede niet op te wekken.
Isabel werd geboren op 22 april 1451 in Madrigal de las Altes Torres, een stadje in het huidige Castilië-Leon in de provincie Ávila, zo’n 150 kilometer ten noordwesten van Madrid.
Na het overlijden van haar vader, Juan II van Castilië, in 1454, Isabel was toen pas drie jaar oud, verhuisde ze met haar moeder en haar jongere broer Alfonso naar Arévalo.
In 1461 wordt ze door haar halfbroer, Enrique IV die toen koning was, om politieke redenen naar het hof in Segovia gehaald. De belangrijkste reden hiervoor was dat Juana, de echtgenote van Enrique, zwanger was. Aan de legitimiteit van deze zwangerschap wordt getwijfeld omdat Enrique bij zijn vorige vrouw, Blanca de Navarra impotent was gebleken.
Vlak na haar geboorte kreeg het meisje -dat ook de naam Juana had gekregen- van een deel van de adel, met name van Pacheco, de bijnaam La Beltraneja, naar Beltrán de la Cueva, aan wie men haar vaderschap toeschreef. De rechten van Juana op de troon worden haar daarna om die reden afgenomen.
Uit onvrede met het zijn slappe optreden werd koning Enrique IV, bijgenaamd ‘el Impotente’, in 1465 afgezet tijdens het Farsa de Ávila. Op een schavot, even buiten de muren van Ávila werd een pop, die Enrique moest voorstellen, ontdaan van zijn kroon, zwaard en zijn scepter. Vervolgens werd de pop van de troon gestoten. Alfonso, die toen pas 11 jaar oud was, werd tot koning benoemd.
Er brak een bloedige oorlog uit tussen de aanhangers van Alfonso en die van Enrique die eindigde met een overwinning van Enrique in de tweede slag van Olmedo.
De oorzaak van het overlijden van Alfonso in 1468 is onbekend. Volgens sommige bronnen overleed hij aan de pest, maar er wordt ook gesuggereerd dat hij werd vergiftigd.
Ondanks de druk die de adel op haar uitoefende, weigerde Isabel zich tot koningin uit te roepen zolang Enrique leefde. Daartegenover bereikte ze dat Enrique haar de titel ‘princesa de Asturias’ gaf, en daarmee de troonsopvolging, tijdens een omstreden ceremonie, bekend als het ‘Concordia de Guisando’.
Op 18 oktober trouwde Isabel met Fernando II van Aragon. De plechtigheid vond plaats in de woning van Juan Viveros in Valladolid. Dat moest in het geheim omdat de pauselijke bul er nog niet was. Die was nodig omdat Isabel en Fernando familiaire banden hadden, maar ook omdat, zoals er in Guisando bepaald was, Enrique eerst goedkeuring moest geven aan een huwelijk van Isabel.
Enrique overleed 11 december 1474. Twee dagen daarna, bij de dodenmis in Segovia, had Isabel heeft een prachtig wit gewaad aan, bedekt onder haar rouwkleden. Na de plechtigheid ontdeed ze zich van haar rouwkleed en benoemde ze zichzelf tot koningin.
Dit zorgde voor een oorlog tussen de aanhangers van Isabel en die van haar nicht Juana la Beltraneja: de Castiliaanse Successieoorlog (1475 – 1479). Deze oorlog eindigde met de beslissende slag bij Toro en daaropvolgend het Verdrag van Alcazobas, waarbij Isabel en Fernando als koningen van Castilië werden erkend in ruil voor bepaalde concessies aan Portugal. Na de slag bij Toro gaven Isabel en Fernando opdracht tot de bouw van het klooster van San Juan de los Reyes in Toledo.
Tijdens de regering van Isabel en Fernando werd de Reconquista voltooid. In de achtste eeuw kwam het Iberisch schiereiland met uitzondering van de noordelijke kuststreek onder islamitische heerschappij. In de eeuwen die volgden werden talloze oorlogen gevoerd om de Moren te verdrijven. Uiteindelijk bleef alleen het islamitisch Koninkrijk Granada over, dat zich uitstrekte over een groot deel van het huidige Andalusië. In 1492 werd ook Granada veroverd en kreeg Isabel de sleutel van de stad overhandigd door Boabdil, de laatste sultan van Granada.
Hoewel Isabel meestal op de achtergrond bleef als het om het oorlogvoeren ging, speelde ze toch vaak een beslissende rol in de strijd. Zoals bijvoorbeeld bij de slag om Baza. De stad was al een lange tijd belegerd door de christelijke troepen, maar de bevolking wilde zich niet overgeven en daardoor begonnen de soldaten van Fernando tekenen van demoralisatie te vertonen. Fernando vroeg toen aan de koningin of ze voor de troepen wilde verschijnen om het moraal te versterken. Isabel vertoonde zich, samen met haar dochter Isabel en nog enkele dames. Het had direct resultaat. Het eigen leger raakte gemotiveerd, en tegelijkertijd begon de belegerde bevolking zich over te geven, niet vanwege de koning en legeraanvoerder, maar door het optreden van de dappere koningin.
Op de foto ziet u een schilderij van Francisco Pradilla y Ortiz uit 1882, waarin de overgave van Granada wordt afgebeeld.
1492 is ook het jaar dat Columbus Amerika ontdekte. Columbus had op basis van de werken van onder anderen Toscanelli, Ptolemaeus en Marco Polo de theorie ontwikkeld dat er een manier moest zijn om door westwaarts te gaan in Cipangu (het huidige Japan) aan te komen. Cipangu werd door Marco Polo beschreven als een groot en schatrijk eiland ten oosten van China. Omdat Columbus zelf geen financiële middelen had, benaderde hij de Portugese koning João II, maar ving bot. Vervolgens wendde hij zich tot de katholieke koningen, die het op dat moment (1485) te druk hadden met de reconquista. Na een lange reeks onderhandelingen en na de verovering van Granada, werd op 17 april 1492 het akkoord, de Capitulaties van Santa Fe, getekend. Columbus mocht zijn reis beginnen, om op 12 oktober aan te komen op een van de eilanden van de Bahamas.
De ontdekking van Amerika resulteerde twee jaar later in het verdrag van Tordesillas. Dit is een akkoord getekend tussen Isabel en Fernando aan de ene kant en koning Juan (João) II van Portugal aan de andere kant om de Atlantische ruimte na de aankomst in Amerika van Columbus te verdelen. Door dit akkoord, getekend op 7 juni 1494 in Tordesillas, werd er een lijn getrokken die de niet-Europese wereld verdeelde tussen Portugal en Castilie. Deze lijn liep van pool tot pool door een punt 370 leguas (een legua is twee mijl) ten westen van de Kaapverdische Eilanden. Alle gebiedsdelen ten westen van deze lijn werden toegekend aan Castilië, alle gebieden ten oosten van deze lijn aan Portugal. Dit verdrag maakte een einde aan een lang conflict over de ontdekte gebieden. Hierdoor werd voorkomen dat er een oorlog uitbrak.
In het persoonlijke leven van Isabel speelde zich een flink aantal drama’s af. Na de geboorte van haar eerste kind, Isabel genoemd, kreeg ze een miskraam tijdens haar tweede zwangerschap. Haar zoon en beoogd troonopvolger Juan stierf in 1497, toen zijn vrouw, Margarita, zwanger was van een dochtertje dat dood werd geboren. Haar oudste dochter, Isabel, stierf bij de bevalling van haar zoon Miquel de Paz, die op zijn beurt op tweejarige leeftijd overleed. Haar dochter Juana, die na de dood van Miquel de Paz troonopvolger werd, leed een moeizaam leven omdat ze, al dan niet door toedoen van haar echtgenoot Felipe el Hermoso, geestelijke problemen had.
Het verdriet om haar te vroege gestorven nazaten en een serie gezondheidsproblemen hebben er voor gezorgd dat Isabel niet oud is geworden. Op 53-jarige leeftijd stierf ze op 26 november 1504 in Medina del Campo. Wat de doodsoorzaak is geweest is niet met zekerheid te zeggen. Er wordt gesproken van baarmoederhalskanker of leverkanker. In haar testament, dat ze op 12 oktober 1504 op haar ziekbed in Medina del Campo opstelde, staat uitdrukkelijk dat Juana haar opvolger is. Als Juana, om wat voor reden dan ook, niet zou kunnen regeren moest haar echtgenoot, Felipe el Hermoso, het koninkrijk besturen totdat hun zoon Carlos oud genoeg was om te regeren.
Isabel ligt, samen met haar echtgenoot Fernando, haar dochter Juana, haar schoonzoon Felipe en haar kleinzoon Miquel de Paz, in de graftombe van de Capilla Real in Granada.
